1. И не делайся врагом из друга, ибо худое имя получает в удел стыд и позор; так - и грешник двоязычный.
1. Nec pusillum nec multum noceas
et noli fieri pro amico inimicus.
Nomen enim malum et improperium et contumeliam hereditabis;
sic omnis peccator invidus et bilinguis.
et noli fieri pro amico inimicus.
Nomen enim malum et improperium et contumeliam hereditabis;
sic omnis peccator invidus et bilinguis.
2. Не возноси себя в помыслах души твоей, чтобы душа твоя не была растерзана, как вол:
2. Non te extollas in cogitatione animae tuae velut taurus,
ne forte elidatur virtus tua per stultitiam,
ne forte elidatur virtus tua per stultitiam,
3. листья твои ты истребишь и плоды твои погубишь, и останешься, как сухое дерево.
3. et folia tua comedat et fructus tuos perdat,
et relinquaris velut lignum aridum in eremo.
et relinquaris velut lignum aridum in eremo.
4. Душа лукавая погубит своего обладателя и сделает его посмешищем врагов.
4. Anima enim nequam disperdet eum, qui se habet,
et in gaudium inimicis dat illum
et deducet in sortem impiorum.
et in gaudium inimicis dat illum
et deducet in sortem impiorum.
5. Сладкие уста умножат друзей, и доброречивый язык умножит приязнь.
5. Os dulce multiplicat amicos et mitigat inimicos;
et lingua eucharis salutem dicit.
et lingua eucharis salutem dicit.
6. Живущих с тобою в мире да будет много, а советником твоим - один из тысячи.
6. Multi pacifici sint tibi,
et consiliarius sit tibi unus de mille.
et consiliarius sit tibi unus de mille.
7. Если хочешь приобрести друга, приобретай его по испытании и не скоро вверяйся ему.
7. Si possides amicum, in tentatione posside eum
et ne facile credas ei.
et ne facile credas ei.
8. Бывает друг в нужное для него время, и не останется с тобой в день скорби твоей;
8. Est enim amicus secundum opportunitatem suam
et non permanebit in die tribulationis.
et non permanebit in die tribulationis.
9. и бывает друг, который превращается во врага и откроет ссору к поношению твоему.
9. Et est amicus, qui convertitur ad inimicitiam
et rixam convicii tui denudabit.
et rixam convicii tui denudabit.
10. Бывает другом участник в трапезе, и не останется с тобою в день скорби твоей.
10. Est autem amicus socius mensae
et non permanebit in die necessitatis;
et non permanebit in die necessitatis;
11. В имении твоем он будет как ты, и дерзко будет обращаться с домочадцами твоими;
11. in prosperis erit tibi quasi coaequalis
et in domesticis tuis fiducialiter aget.
et in domesticis tuis fiducialiter aget.
12. но если ты будешь унижен, он будет против тебя и скроется от лица твоего.
12. Si humiliatus fueris, convertetur contra te
et a facie tua abscondet se.
et a facie tua abscondet se.
13. Отдаляйся от врагов твоих и будь осмотрителен с друзьями твоими.
13. Ab inimicis tuis separare
et de amicis tuis attende.
et de amicis tuis attende.
14. Верный друг - крепкая защита: кто нашел его, нашел сокровище.
14. Amicus fidelis protectio fortis;
qui autem invenit illum, invenit thesaurum.
qui autem invenit illum, invenit thesaurum.
15. Верному другу нет цены, и нет меры доброте его.
15. Amico fideli nulla est comparatio,
et non est ponderatio contra bonitatem illius.
et non est ponderatio contra bonitatem illius.
16. Верный друг - врачевство для жизни, и боящиеся Господа найдут его.
16. Amicus fidelis medicamentum vitae,
et, qui metuunt Dominum, invenient illum.
et, qui metuunt Dominum, invenient illum.
17. Боящийся Господа направляет дружбу свою так, что, каков он сам, таким делается и друг его.
17. Qui timet Deum, aeque habebit amicitiam eius,
quoniam secundum illum erit amicus illius.
quoniam secundum illum erit amicus illius.
18. Сын мой! от юности твоей предайся учению, и до седин твоих найдешь мудрость.
18. Fili, a iuventute tua excipe doctrinam
et usque ad canos invenies sapientiam.
et usque ad canos invenies sapientiam.
19. Приступай к ней как пашущий и сеющий и ожидай добрых плодов ее:
19. Quasi is qui arat et seminat, accede ad eam
et sustine bonos fructus illius.
et sustine bonos fructus illius.
20. ибо малое время потрудишься в возделывании ее, и скоро будешь есть плоды ее.
20. In opere enim ipsius exiguum laborabis
et cito edes de generationibus illius.
et cito edes de generationibus illius.
21. Для невежд она очень сурова, и неразумный не останется с нею:
21. Quam aspera est nimium sapientia indoctis hominibus,
et non permanebit in illa excors.
et non permanebit in illa excors.
22. она будет на нем как тяжелый камень испытания, и он не замедлит сбросить ее.
22. Quasi lapis probationis gravis erit super illum,
et non demorabitur proicere illam.
et non demorabitur proicere illam.
23. Премудрость соответствует имени своему, и немногим открывается.
23. Doctrina est enim secundum nomen eius
et non est multis manifesta;
quibus autem cognita est, permanet usque ad conspectum Dei.
et non est multis manifesta;
quibus autem cognita est, permanet usque ad conspectum Dei.
24. Послушай, сын мой, и прими мнение мое, и не отвергни совета моего.
24. Audi, fili, et accipe sententiam meam
et ne abicias consilium meum.
et ne abicias consilium meum.
25. Наложи на ноги твои путы ее и на шею твою цепь ее.
25. Inice pedem tuum in compedes illius
et in torques illius collum tuum;
et in torques illius collum tuum;
26. Подставь ей плечо твое, и носи ее и не тяготись узами ее.
26. subice umerum tuum et porta illam
et ne acedieris vinculis eius.
et ne acedieris vinculis eius.
27. Приблизься к ней всею душею твоею, и всею силою твоею соблюдай пути ее.
27. In omni animo tuo accede ad illam
et in omni virtute tua conserva vias eius.
et in omni virtute tua conserva vias eius.
28. Исследуй и ищи, и она будет познана тобою и, сделавшись обладателем ее, не покидай ее;
28. Investiga et scrutare, exquire et invenies,
et continens factus ne derelinquas eam.
et continens factus ne derelinquas eam.
29. ибо наконец ты найдешь в ней успокоение, и она обратится в радость тебе.
29. In novissimis enim invenies requiem in ea,
et convertetur tibi in oblectationem.
et convertetur tibi in oblectationem.
30. Путы ее будут тебе крепкою защитою, и цепи ее - славным одеянием;
30. Et erunt tibi compedes eius in protectionem fortitudinis,
et torques illius in stolam gloriae;
et torques illius in stolam gloriae;
31. ибо на ней украшение золотое, и узы ее - гиацинтовые нити.
31. decor enim aureus est in illa,
et vincula illius alligatura hyacinthina.
et vincula illius alligatura hyacinthina.
32. Как одеждою славы ты облечешься ею, и возложишь ее на себя как венец радости.
32. Stolam gloriae indues eam
et coronam gratulationis superpones tibi.
et coronam gratulationis superpones tibi.
33. Сын мой! если ты пожелаешь ее, то научишься, и если предашься ей душею твоею, то будешь ко всему способен.
33. Fili, si attenderis, disces;
et, si accommodaveris animum tuum, prudens eris.
et, si accommodaveris animum tuum, prudens eris.
34. Если с любовью будешь слушать ее, то поймешь ее, и если приклонишь ухо твое, то будешь мудр.
34. Si dilexeris audire, excipies doctrinam;
et, si inclinaveris aurem tuam, sapiens eris.
et, si inclinaveris aurem tuam, sapiens eris.
35. Бывай в собрании старцев, и кто мудр, прилепись к тому; люби слушать всякую священную повесть, и притчи разумные да не ускользают от тебя.
35. In multitudine presbyterorum sta
et sapientiae illorum ex corde coniungere,
ut omnem narrationem Dei velis audire,
et proverbia intellectus non effugiant a te.
et sapientiae illorum ex corde coniungere,
ut omnem narrationem Dei velis audire,
et proverbia intellectus non effugiant a te.
36. Если увидишь разумного, ходи к нему с раннего утра, и пусть нога твоя истирает пороги дверей его.
36. Et, si videris sensatum, evigila ad eum,
et gradus ostiorum illius exterat pes tuus.
et gradus ostiorum illius exterat pes tuus.
37. Размышляй о повелениях Господа и всегда поучайся в заповедях Его: Он укрепит твое сердце, и желание премудрости дастся тебе.
37. Cogitatum tuum habe in praeceptis Dei
et in mandatis illius maxime assiduus esto;
et ipse firmabit tibi cor,
et concupiscentia sapientiae dabitur tibi.
et in mandatis illius maxime assiduus esto;
et ipse firmabit tibi cor,
et concupiscentia sapientiae dabitur tibi.