Священное Писание

1. Кто оказывает милость, тот дает взаем ближнему, и кто поддерживает его своею рукою, тот соблюдает заповеди.
1. Qui facit misericordiam, feneratur proximo suo;
et, qui confortat manu, mandata servat.
2. Давай взаймы ближнему во время нужды его и сам в свое время возвращай ближнему.
2. Fenerare proximo tuo in tempore necessitatis illius
et iterum redde proximo in tempore suo.
3. Твердо держи слово и будь верен ему - и ты во всякое время найдешь нужное для тебя.
3. Confirma verbum et fideliter age cum illo,
et omni tempore invenies, quod tibi necessarium est.
4. Многие считали заем находкою и причинили огорчение тем, которые помогли им.
4. Multi quasi inventionem aestimaverunt fenus
et praestiterunt molestiam his, qui se adiuverunt.
5. Доколе не получит, он будет целовать руку его и из-за денег ближнего смирит голос;
5. Donec accipiat, osculatur manus dantis
et de possessionibus proximi humiliat vocem suam;
6. а в срок отдачи он будет протягивать время и будет отвечать уныло и жаловаться на время.
6. et in tempore redditionis postulabit tempus,
et reddet verba taedii et murmurationum et tempus causabitur.
7. Если он будет в состоянии, то едва половину принесет - и это вменит ему в находку;
7. Si autem potuerit reddere, adversabitur;
solidi vix reddet dimidium
et computabit illud quasi inventionem.
8. а если будет не в состоянии, то заимодавец лишился своих денег и без причины приобрел себе врага в нем:
8. Sin autem, fraudabit illum pecunia sua
et possidebit illum inimicum gratis.
9. он воздаст ему проклятиями и бранью и вместо почтения воздаст бесчестием.
9. Et convicia et maledicta reddet illi
et pro honore et beneficio reddet illi contumeliam.
10. Многие по причине такого лукавства уклоняются от ссуды, опасаясь напрасно потерпеть утрату.
10. Multi non causa nequitiae non fenerati sunt,
sed fraudari gratis timuerunt.
11. Но к бедному ты будь снисходителен и милостынею ему не медли;
11. Verumtamen super humilem longanimis esto
et pro eleemosyna non trahas illum.
12. ради заповеди помоги бедному и в нужде его не отпускай его ни с чем.
12. Propter mandatum assume pauperem
et propter inopiam eius ne dimittas eum vacuum.
13. Трать серебро для брата и друга и не давай ему заржаветь под камнем на погибель;
13. Perde pecuniam propter fratrem et amicum tuum
et non abscondas illam sub lapide in perditionem.
14. располагай сокровищем твоим по заповедям Всевышнего, и оно принесет тебе более пользы, нежели золото;
14. Pone thesaurum tuum in praeceptis Altissimi,
et proderit tibi magis quam aurum.
15. заключи в кладовых твоих милостыню, и она избавит тебя от всякого несчастья:
15. Conclude eleemosynam in corde pauperis,
et haec pro te exorabit ab omni malo. (16 17)
16. лучше крепкого щита и твердого копья она защитит тебя против врага.
17. Добрый человек поручится за ближнего, а потерявший стыд оставит его.
18. Не забывай благодеяний поручителя; ибо он дал душу свою за тебя.
18. Super scutum roboris et super lanceam ponderis
adversus inimicum tuum pugnabit pro te.
19. Грешник расстроит состояние поручителя, и неблагодарный в душе оставит своего избавителя.
19. Vir bonus fidem facit pro proximo suo;
et, qui perdiderit confusionem, fugiet repromissorem.
20. Поручительство привело в разорение многих достаточных людей и пошатнуло их, как волна морская;
20. Gratiam fideiussoris ne obliviscaris:
dedit enim pro te animam suam. (21)
21. мужей могущественных изгнало из домов, и они блуждали между чужими народами.
22. Грешник, принимающий на себя поручительство и ищущий корысти, впадет в тяжбу.
22. Bona repromissoris dissipabit peccator,
et ingratus sensu derelinquet liberantem se. (23)
23. Помогай ближнему по силе твоей и берегись, чтобы тебе не впасть в то же.
24. Главная потребность для жизни - вода и хлеб, и одежда и дом, прикрывающий наготу.
24. Repromissio multos perdidit recte agentes
et commovit illos quasi fluctus maris;
25. Лучше жизнь бедного под досчатым кровом, нежели роскошные пиршества в чужих домах.
25. viros potentes transmigrare fecit,
et vagati sunt in gentibus alienis.
26. Будь доволен малым, как и многим.
26. Peccator transgrediens mandata Domini
incidet in repromissionem,
et, qui conatur lucrum sectari, incidet in iudicium.
27. Худая жизнь - скитаться из дома в дом, и где водворишься, не посмеешь и рта открыть;
27. Sponde pro proximo secundum virtutem tuam,
sed attende tibi, ne incidas.
28. будешь подавать пищу и питье без благодарности, да и сверх того еще услышишь горькое:
28. Initium vitae hominis aqua et panis et vestimentum
et domus protegens turpitudinem.
29. "пойди сюда, пришлец, приготовь стол и, если есть что у тебя, накорми меня";
29. Melior est victus pauperis sub tegmine asserum
quam epulae splendidae in peregre sine domicilio.
30. "удались, пришлец, ради почетного лица: брат пришел ко мне в гости, дом нужен".
30. Super parvo et magno placeat tibi,
et improperium peregrinationis non audies.
31. Тяжел для человека с чувством упрек за приют в доме и порицание за одолжение.
31. Vita nequam hospitandi de domo in domum,
et ubi hospitabitur, non fiducialiter aget, nec aperiet os.
32. Hospitaberis et pasceris et potaberis sine gratia,
et ad haec amara audiet:
33. “ Transi, hospes, et orna mensam
et, si quae in manu habes, ciba me! ”.
34. “ Exi a facie honoratioris!
Necessitudine domus meae hospitio mihi factus est frater ”.
35. Gravia haec homini habenti sensum:
obiurgatio peregrinationis et improperium feneratoris.