1. Мудрый правитель научит народ свой, и правление разумного будет благоустроено.
1. Iudex sapiens instituet populum suum,
et principatus sensati stabilis erit.
et principatus sensati stabilis erit.
2. Каков правитель народа, таковы и служащие при нем; и каков начальствующий над городом, таковы и все живущие в нем.
2. Secundum iudicem populi sic et ministri eius,
et qualis rector est civitatis, tales et inhabitantes in ea.
et qualis rector est civitatis, tales et inhabitantes in ea.
3. Царь ненаученный погубит народ свой, а при благоразумии сильных устроится город.
3. Rex insipiens perdet populum suum,
et civitates inhabitabuntur per sensum potentium.
et civitates inhabitabuntur per sensum potentium.
4. В руке Господа власть над землею, и человека потребного Он вовремя воздвигнет на ней.
4. In manu Dei potestas terrae,
et utilem rectorem suscitabit in tempus super illam.
et utilem rectorem suscitabit in tempus super illam.
5. В руке Господа благоуспешность человека, и на лице книжника Он отпечатлеет славу Свою.
5. In manu Dei prosperitas hominis,
et super faciem scribae imponet honorem suum.
et super faciem scribae imponet honorem suum.
6. Не гневайся за всякое оскорбление на ближнего, и никого не оскорбляй делом.
6. Pro omni iniuria proximi ne rependas
et nihil agas in operibus superbiae.
et nihil agas in operibus superbiae.
7. Гордость ненавистна и Господу и людям и преступна против обоих.
7. Odibilis coram Deo est et hominibus superbia,
et utrisque execrabilis omnis vexatio.
et utrisque execrabilis omnis vexatio.
8. Владычество переходит от народа к народу по причине несправедливости, обид и любостяжания.
8. Regnum a gente in gentem transfertur
propter iniustitias et contumelias et divitias dolosas.
propter iniustitias et contumelias et divitias dolosas.
9. Что гордится земля и пепел?
9. Avaro autem nihil est scelestius,
hic enim et animam suam venalem habet.
hic enim et animam suam venalem habet.
10. И при жизни извергаются внутренности его.
10. Quid superbit terra et cinis?
Quoniam in vita sua proiecit intima sua.
Quoniam in vita sua proiecit intima sua.
11. Продолжительною болезнью врач пренебрегает:
11. Languor prolixior gravat medicum,
brevis languor serenat medicum.
brevis languor serenat medicum.
12. и вот, ныне царь, а завтра умирает.
12. Omnis potentatus brevis vita,
sic et rex hodie est et cras morietur.
sic et rex hodie est et cras morietur.
13. Когда же человек умрет, то наследием его становятся пресмыкающиеся, звери и черви.
13. Cum enim morietur homo,
hereditabit serpentes et bestias et vermes.
hereditabit serpentes et bestias et vermes.
14. Начало гордости - удаление человека от Господа и отступление сердца его от Творца его;
14. Initium superbiae hominis apostatare a Deo;
15. ибо начало греха - гордость, и обладаемый ею изрыгает мерзость;
15. et ab eo, qui fecit illum, recessit cor eius.
Quoniam initium omnis peccati est superbia,
qui tenuerit illam, ebulliet maledictum,
et subvertet eum in finem.
Quoniam initium omnis peccati est superbia,
qui tenuerit illam, ebulliet maledictum,
et subvertet eum in finem.
16. и за это Господь посылает на него страшные наказания и вконец низлагает его.
16. Propterea mirabiles fecit Dominus plagas malorum
et destruxit eos usque in finem.
et destruxit eos usque in finem.
17. Господь низвергает престолы властителей и посаждает кротких на место их.
17. Sedes ducum superborum destruxit Deus
et sedere fecit mites pro eis.
et sedere fecit mites pro eis.
18. Господь вырывает с корнем народы и насаждает, вместо них, смиренных.
18. Radices gentium superbarum eradicavit Deus
et plantavit humiles pro ipsis.
et plantavit humiles pro ipsis.
19. Господь опустошает страны народов и разрушает их до оснований земли.
19. Terras gentium evertit Dominus
et perdidit eas usque ad fundamentum.
et perdidit eas usque ad fundamentum.
20. Он иссушает их, и погубляет людей и истребляет от земли память их.
20. Arefecit ex ipsis et disperdidit eos
et cessare fecit memoriam eorum a terra.
et cessare fecit memoriam eorum a terra.
21. Гордость не сотворена для людей, ни ярость гнева - для рождающихся от жен.
21. Memoriam superborum perdidit Deus
et reliquit memoriam humilium sensu.
et reliquit memoriam humilium sensu.
22. Семя почтенное какое? - Семя человеческое. Семя почтенное какое? - Боящиеся Господа.
22. Non est creata hominibus superbia,
neque iracundia nato mulierum.
neque iracundia nato mulierum.
23. Семя бесчестное какое? - Семя человеческое. Семя бесчестное какое? - Преступающие заповеди.
23. Semen hominum honoratum hoc,
quod timet Deum;
semen autem hoc exhonorabitur,
quod praeterit mandata Domini.
quod timet Deum;
semen autem hoc exhonorabitur,
quod praeterit mandata Domini.
24. Старший между братьями - в почтении у них, так и боящиеся Господа - в очах Его.
24. In medio fratrum rector illorum in honore;
et, qui timent Dominum, erunt in oculis illius.
et, qui timent Dominum, erunt in oculis illius.
25. Богат ли кто и славен, или беден, похвала их - страх Господень.
25. Peregrinus, advena et pauper:
timor Dei est gloria eorum.
timor Dei est gloria eorum.
26. Несправедливо - бесчестить разумного бедного, и не должно прославлять мужа грешного.
26. Noli despicere hominem iustum pauperem
et noli magnificare virum peccatorem divitem.
et noli magnificare virum peccatorem divitem.
27. Почтенны вельможа, судья и властелин, но нет из них больше боящегося Господа.
27. Magnus et iudex et potens est in honore,
sed non est maior illo, qui timet Deum.
sed non est maior illo, qui timet Deum.
28. Рабу мудрому будут служить свободные, и разумный человек, будучи наставляем им, не будет роптать.
28. Servo sensato liberi servient;
et vir prudens et disciplinatus non murmurabit correptus.
et vir prudens et disciplinatus non murmurabit correptus.
29. Не умничай много, чтобы делать дело твое, и не хвались во время нужды.
29. Noli extollere te in faciendo opere tuo
et noli gloriari in tempore angustiae tuae.
et noli gloriari in tempore angustiae tuae.
30. Лучше тот, кто трудится и имеет во всем достаток, нежели кто праздно ходит и хвалится, но нуждается в хлебе.
30. Melior est, qui operatur et abundat in omnibus,
quam qui gloriatur et eget pane.
quam qui gloriatur et eget pane.
31. Сын мой! кротостью прославляй душу твою и воздавай ей честь по ее достоинству.
31. Fili, in mansuetudine honora animam tuam
et da illi victum cultumque secundum meritum suum.
et da illi victum cultumque secundum meritum suum.
32. Кто будет оправдывать согрешающего против души своей? И кто будет хвалить позорящего жизнь свою?
32. Peccantem in animam suam quis iustificabit?
Et quis honorificabit exhonorantem animam suam?
Et quis honorificabit exhonorantem animam suam?
33. Бедного почитают за познания его, а богатого - за его богатство:
33. Est pauper, qui honoratur propter disciplinam et timorem suum,
et est homo, qui honorificatur propter substantiam suam.
et est homo, qui honorificatur propter substantiam suam.
34. уважаемый же в бедности насколько больше будет уважаем в богатстве? А бесславный в богатстве насколько будет бесславнее в бедности?
34. Qui autem honoratur in paupertate, quanto magis in substantia!
Et, qui exhonoratur in substantia, quanto magis in paupertate!
Et, qui exhonoratur in substantia, quanto magis in paupertate!